Ẩm thực trị liệu suy nhược thần kinh

Suy nhược thần kinh là bệnh thường gặp nhất trong các bệnh rối loạn thần kinh. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh, bệnh khởi phát chậm, biểu hiện lâm sàng phức tạp. Chủ yếu biểu hiện bởi các triệu chứng tâm thần kinh như tinh thần mệt mỏi, căng thẳng, mất ngủ, lo lắng, sức chịu đựng kém, hay quên, hoa mắt chóng mặt… Cho đến các chứng trạng của tạng phủ như miệng nhạt, chán ăn, bụng đầy trướng, đại tiện táo hoặc lỏng, hồi hộp trống ngực, sắc mặt kém tươi, sợ lạnh hoặc hư nhiệt phiền táo, ham muốn tình dục bất thường hoặc di tinh, liệt dương, kinh nguyệt rối loạn. Điểm đặc biệt của bệnh là bệnh nhân đau khổ vạn phần, tự thuật nhiều triệu chứng, nhưng bác sĩ nhìn chung không tìm thấy tổn thương thực thể.

Suy nhược thần kinh thuộc phạm trù chứng “bất mị”, “kiện vong”, “kinh quý”… trong Trung y. Trung y căn cứ vào biểu hiện lâm sàng phân thành các thể: can khí uất kết, can thận âm hư, tâm tỳ khuy hư, âm hư hỏa vượng, thận dương bất túc. Với việc kết hợp với ẩm thực vào trị liệu, việc điều trị các chứng suy nhược thần kinh sẽ nhẹ nhàng và dễ thực hiện hơn rất nhiều.

Can khí uất kết

Biểu hiện lâm sàng: tinh thần suy nhược, hoa mắt chóng mặt, mất ngủ, mệt mỏi, ăn ít, ngực phiền, hai sườn trướng đau, phụ nữ kinh nguyệt không đều hoặc vú trướng đau, chất lưỡi hồng nhạt, mạch huyền tế.

Phật hương lê

Phối phương: Phật thủ 5g, chế hương phụ 5g, lê 2 quả.

Chế pháp: Đem phật thủ, hương phụ nghiền thành bột, lê bỏ vỏ, khoét rỗng ruột, cho một nửa số bột thuốc vào mỗi quả lê, đóng nắp quả, đặt vào bát, cho bát vào nồi hấp 10 phút có thể dùng.

Công hiệu: Sơ can hòa vị.

Dụng pháp: Có thể dùng làm điểm tâm.

Thông chử dữu bì

Phối phương: Vỏ bưởi tươi 1 vỏ quả, hành 2 nhánh, dầu lạc, muối lượng thích hợp.

Chế pháp: Lấy vỏ bưởi tươi đem hơ trên bếp than hồng, cạo bỏ lớp vỏ màu nâu vàng cháy sém, ngâm trong nước sạch 1 ngày để loại bỏ vị đắng, sau đó thái khối, thêm nước nấu, đợi chín thêm hành đã thái vụn, dầu, muối ăn điều vị.

Công hiệu: Giải uất, hạ khí, hóa đàm.

Dụng pháp: Mỗi ngày uống 2 lần.

Mạt lị hoa đường thủy

Phối phương: Mạt lị hoa (hoa nhài) 3-5, đường cát trắng lượng thích hợp.

Chế pháp: Hoa nhài, đường trắng thêm 750ml nước sạch, sắc đến khi còn 500ml, bỏ bã uống. Hoặc hoa nhài lấy nước sôi ngâm, thêm lượng đường thích hợp, uống thường xuyên.

Công hiệu: Lý khí thư can giải uất.

Dụng pháp: Mỗi ngày một lần, uống thay trà.

Can thận âm hư

Biểu hiện lâm sàng: Đau đầu chóng mặt, hồi hộp trống ngực, mất ngủ, phiền táo dễ giận, lưng gối yếu mỏi, lưỡi đỏ, rêu vàng mỏng, mạch trầm huyền tế.

Câu kỷ giáp ngư nhục

Phối phương: Giáp ngư (ba ba) 1 con, câu kỷ tử 60g.

Chế pháp: Đem giáp ngư bỏ nội tạng và đầu, rửa sạch, bỏ vào nồi, thêm câu kỷ tử, thêm lượng nước vừa đủ, dùng lửa nhỏ hầm chín, điều vị có thể dùng.

Công hiệu: Tư bổ can thận, bổ hư an thần.

Dụng pháp: Ăn thịt uống canh, mỗi ngày ăn 2 bữa, ăn liền 2 ngày.

Tâm tỳ khuy hư

Biểu hiện lâm sàng: Mơ nhiều dễ tỉnh, hồi hộp hay quên, cơ thể mệt mỏi, sắc mặt kém tươi, mất tập trung, ăn không ngon, lưỡi đạm rêu mỏng, mạch tế nhược.

Băng đường quế hoa liên tử

Phối phương: Hạt sen bỏ tâm 150g, ngân nhĩ 25g, đường phèn 200g, quế hoa lỗ (hoa quế ngâm mật) một ít.

Chế pháp: Đem hạt sen ngâm nước, sau khi nở dùng nước ấm rửa sạch, đặt vào bát nhỏ, thêm nước sôi đổ ngập hạt sen, đặt vào lồng hấp 50 phút, lấy ra dùng. Ngân nhĩ sau khi dùng nước sôi ngâm mềm nở, cắt bỏ rễ vàng, tách thành cánh hoa nhỏ, đặt vào bát, cho vào lồng hấp chín. Bắc nồi lên bếp, đổ 1500ml nước sạch, cho đường phèn, quế hoa lỗ đun sôi, vớt bọt, cho ngân nhĩ vào trần qua, vớt ra bát canh lớn. Sau đó đem hạt sen đã hấp chín cùng đổ vào bát. Đem nước đường phèn trong nồi rưới lên bát canh là được.

Công hiệu: Tư âm dưỡng huyết, bổ tỳ an thần.

Dụng pháp: Có thể dùng làm bữa phụ.

Viễn chí liên phấn chúc

Phối phương: Viễn chí 30g, liên tử (hạt sen) 15g, ngạnh mễ (gạo tẻ) 50g.

Chế pháp: Viễn chí ngâm bỏ lõi, liên tử nghiền thành bột. Ngạnh mễ thêm lượng nước thích hợp nấu thành cháo, thêm viễn chí và bột liên tử, nấu thêm một lúc là được.

Công hiệu: Bổ trung ích tâm.

Dụng pháp: Dùng làm điểm tâm hoặc ăn tùy ý.

Đường tí long nhãn

Phối phương: Long nhãn tươi 500g, bạch đường 50g.

Chế pháp: Đem long nhãn tươi bỏ vỏ và hạt, thêm bạch đường, hấp cách thủy 3 lần, đến khi chuyển sang màu đen, lại trộn với một ít bạch đường, trữ trong bình dùng dần.

Công hiệu: Dưỡng tâm an thần.

Dụng pháp: Mỗi ngày 2 lần, mỗi lần ăn 4-6 quả.

Đảng sâm dương nhục

Phối phương: Đảng sâm 30g, dương nhục (thịt dê, cừu) 250g.

Chế pháp: Đem dương nhục thái thành miếng mỏng, chọn đảng sâm thượng hạng. Cho vào nồi dầu ăn, gừng thái sợi, muối ăn và nước, sau khi đun sôi cho đảng sâm, đun thêm 10 phút, đổ dương nhục thái miếng, thêm liệu tửu (rượu nấu ăn), bột ngũ hương… đun một lúc là được.

Công hiệu: Kiện tì bổ hư.

Dụng pháp: Trên đây là số lượng cho một ngày, có thể chia làm nhiều lần ăn.

Hoài sơn bách hợp đôn bạch thiện

Phối phương: Bạch thiện (lươn trắng) 1-2 con khoảng 250g, hoài sơn dược, bách hợp mỗi thứ 30g.

Chế pháp: Trước tiên đem bạch thiện bỏ nội tạng, rửa sạch, cùng hoài sơn, bách hợp đặt vào chén sành, thêm lượng nước sạch thích hợp, đun cách thủy đến chín, nêm gia vị là được.

Công hiệu: Bổ hư kiện tì, dưỡng tâm an thần.

Dụng pháp: Dùng làm bữa phụ.

Ô linh sâm đôn kê

Phối phương: Gà 1 con, ô linh sâm 100g.

Chế pháp: Dùng nước ấm ngâm ô linh sâm 4-8 tiếng, rửa sạch thái miếng, đặt vào bụng gà, cho gà vào nồi, đổ nước sạch ngập mặt gà, thêm rượu, gừng, hành lượng thích hợp, sau khi dùng lửa to đun sôi chuyển sang lửa nhỏ đun chậm, đợi gà chín, điều vị có thể ăn.

Công hiệu: Bổ khí kiện tì, dưỡng tâm an thần.

Dụng pháp: Mỗi ngày 2 lần, ăn thịt gà.

Âm hư hỏa vượng

Biểu hiện lâm sàng: Tâm phiền mất ngủ, miệng khô, ngũ tâm phiền nhiệt, miệng lưỡi lở, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch tế sác.

Ngân nhĩ thoản kê phiến

Phối phương: Ngân nhĩ 30g, thịt ức gà sống 120g, trứng gà 2 quả, kê thang (nước dùng gà) 1000g.

Chế pháp: Đem ngân nhĩ rửa sạch, thái miếng nhỏ chờ dùng. Thịt ức gà thái miếng mỏng hình lá liễu, ngâm nước lạnh một lúc, vớt ra, tán nhuyễn với lòng trắng trứng. Đem nước dùng gà đổ vào nồi đun sôi, thêm liệu tửu (rượu nấu ăn), nêm vừa ăn. Thả ngân nhĩ vào, đun sôi 10 phút, cho từng miếng thịt gà vào nồi, thêm nước và tinh bột tạo thành dòng loãng rồi đổ vào canh. Sau đó múc canh ra bát rồi dùng.

Công hiệu: Bổ hư tư âm.

Dụng pháp: Dùng trong bữa ăn.

Bạch áp phục mạch đông qua thang

Phối phương: Vịt trắng 1 con, phục thần, mạch đông mỗi thứ 20g, đông qua (bí đao) 500g.

Chế pháp: Đem vịt trắng giết mổ, bỏ lông và nội tạng. Phục thần, mạch đông gói vào túi gạc đặt trong bụng vịt. Cho lượng nước vừa đủ, đun một lúc rồi cho đông qua vào, đun đến khi thịt vịt và đông qua chín nhừ, nêm gia vị vừa ăn.

Công hiệu: Thanh nhiệt ninh tâm, tư âm an thần.

Dụng pháp: Ăn thịt vịt và đông qua, uống nước canh, chia 2-3 lần ăn.

Thận dương bất túc

Biểu hiện lâm sàng: Di tinh, hoạt tinh, liệt dương, xuất tinh sớm, hoa mắt chóng mặt, tinh thần mệt mỏi, hay quên, hai chân vô lực, sợ lạnh, chất lưỡi nhợt, mạch trầm nhược.

Hồng thiêu ngưu tiên

Phối phương: Ngưu tiên 1000g, kê thang 500g, hành thái đoạn 60g, gừng 30g, tỏi 12g, dầu hoa tiêu 15g, mỡ lợn chín 75g.

Chế pháp: Ngưu tiên cắt mở vỏ ngoài, trụng qua nước sôi, xé bỏ vỏ ngoài, lại rửa sạch. Cho 2500g nước vào nồi, thêm 20g hành lá, 10g gừng đập dập, thêm 1 ít hoa tiêu. Đem ngưu tiên đặt vào nồi đun đến khi có thể dùng tay ngắt được, vớt ra, bổ, cắt bỏ niệu đạo, thái đoạn 3cm. Bắc nồi lên bếp, cho mỡ heo vào đun nóng lên, trút nốt phần hành, gừng, tỏi còn lại vào xào cho thơm, thêm liệu tửu, xì dầu, kê thang, muối tinh, bột ngọt, đường…, cho ngưu tiên vào, đun lửa nhỏ cho đến khi nước canh gần cạn, vớt hành và gừng ra, thêm bột củ súng, rưới dầu hoa tiêu là được.

Công hiệu: Bổ thận tráng dương, ích tinh bổ tủy.

Dụng pháp: Dùng trong bữa ăn.