Ẩm thực trị liệu chứng nhĩ minh (ù tai), nhĩ lung (điếc tai)

Nhĩ minh (ù tai) là việc nghe thấy tiếng vang bất thường trong tai, nhĩ lung (điếc tai) là sự giảm thính lực ở các mức độ khác nhau, hai chứng trên thường xuất hiện đồng thời. Nhĩ minh, nhĩ lung có thể gặp trong nhiều bệnh như điếc đột ngột, điếc do thuốc, viêm tai giữa… nhưng thường là ù tai thần kinh và điếc thần kinh cảm âm.

Trung y cho rằng, nguyên nhân gây bệnh đa phần do tình chí không điều hòa, dẫn đến can khí uất kết làm tắc trở thanh khiếu, hoặc khí uất hóa hỏa, can đởm hỏa thượng nhiễu thanh khiếu; hoặc do uống rượu quá độ dẫn đến tỳ vị tổn thương, đàm thấp đình tụ mà uất lại hóa hỏa, đàm hỏa đi lên che lấp thanh khiếu; hoặc do bẩm tố cơ thể bất túc, hoặc bệnh lâu hư tổn, hoặc tình dục quá độ khiến thận tinh hư suy; hoặc do tỳ vị thụ thương, khí huyết hóa sinh không đủ, thanh khí bất thăng mà gây nên bệnh.

Lâm sàng thường gặp bốn thể: can hỏa thượng nhiễu, đàm hỏa uất kết, thận tinh khuy tổn và tỳ vị hư nhược.

Can hỏa thượng nhiễu

Biểu hiện lâm sàng: Tai ù như tiếng thủy triều hoặc như tiếng gió, tiếng sấm, tai điếc lúc nặng lúc nhẹ. Mỗi khi tức giận tai ù, điếc càng nặng thêm, kèm theo sưng tai, đau tai hoặc đau đầu, mặt đỏ, mắt đỏ, miệng đắng họng khô, hoặc đêm ngủ bất an, phiền táo không yên, hoặc sườn đau, đại tiện bí kết, tiểu tiện vàng đỏ, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch huyền sác hữu lực.

Cần thái chúc

Phối phương: Cần tây cả rễ 120g, ngạnh mễ (gạo tẻ) 250g.

Chế pháp: Cần tây rửa sạch, thái vụn, cùng với ngạnh mễ thêm lượng nước thích hợp nấu cháo.

Công hiệu: Thanh can tả hỏa.

Dụng pháp: Chia ăn sáng-tối, mỗi ngày 1 tễ, dùng liên tục vài tễ.

Cần thái chúc

Chi tử oa đầu

Phối phương: Bột ngô mịn 500g, bột đậu nành 150g, đường trắng 200g, quế hoa tương (tương làm từ hoa quế) 5g, bột chi tử 25g

Chế pháp: Cho 5 thứ trên vào trộn đều, thêm nước ấm vừa đủ để nhào thành bột, nhào kỹ, vê thành dải tròn rồi nặn thành viên bột nhỏ, mỗi viên khoảng 50g, làm thành tiểu oa đầu (bánh ngô Trung Quốc), đặt vào lồng hấp, dùng lửa to hấp chín.

Công hiệu: Thanh tâm tả can, giải độc.

Dụng pháp: Ăn sáng, tối như món ăn chính.

Chi tử oa đầu

Đàm hỏa uất kết

Biểu hiện lâm sàng: Trong tai có tiếng ve kêu không ngừng, có khi tắc lại như điếc, chóng mặt, nặng đầu, ngực phiền bụng trướng, ho đờm nhiều, miệng đắng họng khô, nhị tiện không thông suốt, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng trơn, mạch huyền hoạt.

Trúc nhự trần bì chúc

Phối phương: Trúc nhự 10g, trần bì 10g, ngạnh mễ (gạo tẻ) 50g

Chế pháp: Trần bì thái sợi nhỏ để riêng, trúc nhự thêm nước sắc, bỏ bã lấy nước thuốc, đem nước thuốc cùng ngạnh mễ nấu cháo, đợi khi cháo gần được, thêm trần bì, nấu một lúc là được.

Công hiệu: Thanh nhiệt hóa đàm, hòa vị trừ phiền.

Dụng pháp: Chia ăn sáng, tối.

Trúc nhự

Nhị trần mông thạch chúc

Phối phương: Trần bì 9g, trần phục linh 15g, mông thạch 18g, liên tử 30g.

Chế pháp: Ba vị đầu tiên thêm nước sắc, bỏ bã lấy nước, cho liên tử, hồng đường vào nấu đến khi chín nhừ.

Công hiệu: Thanh nhiệt tả hỏa, hóa đàm khai uất.

Dụng pháp: Mỗi ngày 1 tễ chia sáng, tối ăn. Có thể dùng liền vài tễ.

Thận tinh khuy tổn

Biểu hiện lâm sàng: Trong tai nghe tiếng ve kêu, ban đầu nhỏ sau nặng dần, ban đêm nghe càng rõ, dẫn đến mệt mỏi mất ngủ, thính lực giảm dần, hoa mắt chóng mặt, lưng gối yếu mỏi, di tinh, tảo tiết (xuất tinh sớm), chất lưỡi hồng, ít rêu, mạch tế nhược hoặc tế sác.

Câu kỷ hồng hoa tửu

Phối phương: Câu kỷ tử 50g, hồng hoa 20g, bạch tửu nồng độ thấp 300ml.

Chế pháp: Đem hồng hoa, câu kỷ tử cùng ngâm trong bạch tửu, 1 tháng sau có thể dùng.

Công hiệu: Dưỡng huyết hoạt huyết, thông khiếu thông nhĩ.

Dụng pháp: Uống tùy ý.

Hồ đào chi ma hồ

Phối phương: Hồ đào nhân (hạt óc chó) 12g, hắc chi ma (vừng đen) 30g, bột mì 30g.

Chế pháp: Trước tiên đem hắc chi ma, hồ đào nhân nghiền riêng biệt; bột mì cho vào chảo khác sao chín, sau cùng cho hồ đào nhân, hắc chi ma, bột mì cùng bạch đường vào trộn đều là được.

Công hiệu: Tư âm dưỡng huyết, bổ thận thông nhĩ.

Dụng pháp: Mỗi ngày 1 lần, khi dùng lấy ít nước sôi hòa thành dạng hồ.

Hồ đào chi ma hồ

Câu kỷ chưng kê

Phối phương: Câu kỷ tử 30g, sơn thù du 15g, nửa con gà (khoảng 600g), hương tràng (lạp xưởng) 50g.

Chế pháp: Đem hương tràng thái miếng mỏng. Gà chặt thành khối 3cm, cho xì dầu, dầu hào, dầu ăn, liệu tửu (rượu nấu ăn), bạch đường, bột bắp, muối ăn, dầu mè, bột hồ tiêu đảo đều, ướp khoảng 15 phút. Đem câu kỷ tử, hương tràng, khương phiến (gừng thái lát) cùng gà đảo đều, đặt vào bát, đậy nắp, cho vào lò vi sóng quay ở công suất lớn trong 8 phút. Lấy ra, lật gà, bỏ một ít hành lá, lại quay trong 1 phút là được.

Công hiệu: Dưỡng âm bổ thận, thông khiếu thông nhĩ.

Dụng pháp: Dùng trong bữa ăn.

Câu kỷ chưng kê

Tỳ vị hư nhược

Biểu hiện lâm sàng: Tai ù, điếc, tăng khi mệt mỏi hoặc khi ngồi xuống đứng lên, cảm giác trống rỗng trong tai, mệt mỏi vô lực, ăn ít, sau khi ăn bụng trướng, đại tiện lỏng, sắc mặt úa vàng, môi, lưỡi đỏ nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch hư nhược.

Hoàng tinh thông nhĩ chúc

Phối phương: Hoàng tinh 15g, phục linh 15g, cát căn 10g, nhu mễ (gạo nếp) 150g.

Chế pháp: Đem 4 vị trên thêm  nước ngâm 30 phút, sau đó dùng lửa nhỏ nấu thành cháo.

Công hiệu: Kiện tỳ ích khí, thăng dương thông nhĩ.

Dụng pháp: Chia ăn sáng-tối.

Hoàng tinh

Cát căn sâm trà

Phối phương: Cát căn 15g, thái tử sâm 15g, lục trà diệp (lá trà xanh) 10g.

Chế pháp: Đem cát căn, thái tử sâm và lục trà vào tách trà, thêm nước sôi hãm uống.

Công hiệu: Ích khí kiện tỳ, thăng thanh thông nhĩ.

Dụng pháp: Uống thường xuyên thay trà.